Javascript, Jquery ve Ajax

4.2.7 JavaScript , JQuery ve AJAX

Java ile JavaScript oldukça fazla karıştırılmaktadır. Java, Sun firması tarafından Pascal ve Delphi dillerinden esinlenerek yazılmış bir programlama dilidir. Sonuçta işletim sistemlerinden bağımsız bir program elde edersiniz. Yani exe veya com uzantılı dosya oluşturur. Fakat JavaScript bu tür bir programlama dili değildir. Yorumlanması için bir tarayıcıya ihtiyaç duyar. Bu yüzden script dilidir. Html dosyasını içine gömülüdür. Sonuçta elinizde exe veya com uzantılı bir dosya yoktur. Javascript, Netscape firması tarafından C dilinden esinlenilerek yazılmıştır. Yazılma amacı HTML'nin sahip olmadığı bazı özelliklerin web sayfalarında kullanılmak istenmesidir. Ziyaretçi ile etkileşim gibi önemli unsurlarda HTML'nin eksiklerini tamamlayıcı unsurlara ihtiyaç duyulması sonucunda Netscape firması bu konuya ağırlık vererek JavaScript dilini internet ortamına kazandırmıştır.

Netscape ve Internet Explorer tarayıcılarının JavaScript kodundaki anlayışları farklıdır. Nedeni ise, Netscape JavaScript dilini hazırladığında Microsoft‘un bu dilin özelliklerini veya yazılım tarzını tam anlamıyla Internet Explorer'a eklemeyip kendi yazım kurallarını belirlemesidir. Bu yüzden JavaScript kodu yazarken bu iki tarayıcı özelliklerini de göz önünde bulundurmalıyız[23].

Aralık 1995 tarihinde, C dilinin tarayıcılara uyarlanmış hâli diyebileceğimiz JavaScript piyasaya sürüldü. Web sayfalarında dinamik içerik sağlamak ya da kullanıcıyla iletişim kurmak için kullanılmaktadır. Başlangıçta yalnız Netscape tarayıcıları üstünde çalışan JavaScript artık tüm yaygın ağ tarayıcıları tarafından desteklenmektedir[24].

HTML sayfaları statik sayfalardır. Kullanıcılarla etkileşim kurmazlar. Sadece içeriğin gösterilmesinden sorumludurlar. ASP, PHP gibi teknolojiler web sayfalarına dinamik özellik kazandırırlar. Sayfanın ziyaretçilerle etkileşim kurmasını sağlarlar. Bu kodlar sunucu bilgisayarlarda çalışırlar ve genelde veritabanına veri giriş çıkışı veya içerikle ilgili bazı hesaplamaların yapılması işlerinden sorumludurlar. HTML kodları ise tarayıcı tarafından yorumlanır ve çalıştırılır. JavaScript kodları ise HTML ile görüntülenen statik içerik öğelerine hareket kazandırır. JavaScript programının çalışması için sayfa üzerinde bir olayın gerçekleşmesi gerekir. JavaScript için olay denen şey sayfanın yüklenmesi, kullanıcının bir tuşa basması, fare işaretçisi ile önceden programla ilişkilendirilmiş bir resim ya da yazının üzerine gelmesi, o öğenin üzerine tıklaması gibi hareketlerdir. Beklenen olay gerçekleştiğinde program harekete geçer ve önceden belirtilmiş olan işlemleri gerçekleştirir.

JavaScript web sayfasına karmaşık işlemler, hesaplamalar yaptırtabilir. Bu hesapların sonuçlarını kullanıcıya gösterebilir ve ilgili verilerin veritabanına yazılabilmesi için sunucudaki programla ilişki kurabilir. JavaScript programları web tarayıcı üzerinde(ziyaretçinin bilgisayarında) çalıştığı için sunucu bilgisayarı üzerinde yük oluşturmaz. Bu sayede aynı zamanda birden çok kullanıcıya hizmet vermek zorunda olan sunucuların yükleri hafifler. JavaScript yazmak için herhangi bir metin editörü yeterlidir. Kodlar doğrudan HTML içine gömülebileceği gibi yarı bir “.js” uzantılı dosya oluşturulup web sayfasına bağlanarak kullanılabilir. Şekil 4.6’da HTML içine gömülmüş resim üzerine tıklandığında “Merhaba Dünya” uyarı mesajını veren JavaScript örnek kodu görülmektedir.

Şekil 4.6. JavaScript örnek kodu.

JQuery 2006 yılında John Resign tarafından duyurulun hem Javascript hem AJAX hem de efekt işlemlerine yardımcı olarak kullanılabilen bir kütüphanedir. John Resign ve ekibi tarafından gelişimi sürdürülmektedir.Açık kaynak bir kütüphane olmasından dolayı üzerine pek çok eklenti yazılmıştır. Hazır kütüphaneler nedir? Hazır kütüphaneler en basit mantıkla bizim uzun uzun foknsiyon yazarak yapabileceğimiz işlemler için gerek kod bloklarını hazırlayıp fonksiyon haline getirildikten sonra açık kaynak olarak piyasaya sunmaktır. Bu gün örneğin JQuery kütüphanesi sayesinde bir kaç satırla ajax işlemleri yapılabilmekte, normalde onlarca satır kod yazarak yapabileceğimiz efekt işlemleri bir/birkaç satırla yapılabilmektedir[25].

AJAX internet sayfalarında JavaScript ve XMLHttpRequest kullanımı ile etkileşimli uygulamalar yaratan tekniğin adıdır.Asynchronous JavaScript and XML sözcüklerinin kısaltması olan Ajax, etkileşimli web uygulamaları yaratmak için kullanılan bir web programlama tekniğidir. Temel amacı arka planda sunucuyla ufak miktarda veri değişimi sayesinde sayfayı daha hızlı güncelleyebilen web sayfaları yapmak, dolayısıyla kullanıcının istediği her anda bütün web sayfasını güncellemek derdinden kurtulmaktır[26].

Turgut ARSLAN
Uzaktan Eğitim ve Öğrenme Yönetim Sistemlerinin Karşılaştırılması, Tez çalışması, Danışman: Doç.Dr. Seyfettin Dalgıç
Trakya Üniversitesi 2013

Kaynaklar:

[23] Özbalcı, S., JavaScript Ders Notu.  Celal Bayar Üniversitesi,  Turgutlu Meslek Yüksekokulu Bilgisayar Teknolojisi ve Programlama Bölümü –Manisa (2003).
[24] http://tr.wikipedia.org/wiki/JavaScript (10 Mart 2012).
[25] http://bturk.nku.edu.tr (10 Mart 2012).
[26] http://tr.wikipedia.org/wiki/AJAX_(programlama) (15 Mart 2012).