19 Eylül 2010 Pazar

Moodle Ana Sayfası ve Site Yönetimi-Bölüm 3

Ders ve Ders İçeriği Eklemek
Siteye ders eklemek için Site yönetimi→Dersler→Ders ekle/düzenle yolu takip edilir ve Şekil 21’deki ders ekleme/düzenleme sayfasına ulaşılır. Bu sayfada dersler kullanıcının belirlediği kategoriler altında sıralanırlar. Burada kullanıcı, herhangi bir kategori üzerinde değişiklik yapabilir, alt kategoriler açabilir ve derslerin ait olduğu kategorileri değiştirebilir. Hiyerarşik bir yapı söz konusudur. Karşısında ‘Üst’ yazan kategoriler en tepededir diğerleri onların altında sıralanırlar. Uygun bir kategori seçildikten veya dersin çeşidine göre bir kategori oluşturulduktan sonra ‘Yeni ders ekle’ düğmesine tıklanır ve ders ayarlarına geçilir. Dersin ismi, işleniş biçimi(Konu biçimi, LAMS biçimi, SCORM biçimi, Haftalık biçim vb.), kaydolma şekli gibi dersin temel özellikleri belirlenir. Bir sonraki adımda kullanıcılara rolleri atanır. Ardından da ders düzenleme sayfasına geçilir. Böylelikle sitede bir ders açılmış olur. Bundan sonra sıra içerik eklemeye gelir.

Sekil 21 Ders kategorileri

Şekil 22’de az önce anlatılan tarife göre açılmış, Konu biçiminde işlenecek olan bir dersin düzenleme sayfası görülmektedir. Sayfanın sağında ve solunda daha öncekilerle benzer menü blokları bulunur. Bu bloklardaki menüler konunun başında anlatılanlarla aynı işlevlere sahiptir. Kullanıcının işini kolaylaştırmak ve işlemleri hızlandırmak amacıyla yerleştirilmişlerdir. Ayrıca sağ alt köşede bulunan blok ekleme kutucuğundan faydalanarak yeni menü blokları eklenebilir. Kullanıcı istemediği blokları sayfadan silebilir. Bu da kullanıcılara sınırsız kişiselleştirme olanağı sağlar. Sayfanın orta kısmında ders materyallerini eklemek için kullanılan ders editörü bulunur. Şekil 22’deki editör iki konu içerir ve Konu biçimli ders için tasarlanmıştır. Şekil 23’te ders düzenleme sayfasının editör ayrıntısı görülmektedir. Editör ikisi konu bir tanesi de ‘Haber forumu’ olmak üzere üç parça halinde hizmet vermektedir. Haber forumu ile kullanıcılar birbirlerine eş zamansız iletiler gönderebilir, dosya paylaşımı yapabilir. Diğer iki blok ise derse materyal ekleme için kullanılır

Sekil 22 Ders düzenleme sayfasıSekil 23 Ders düzenleme sayfasının editör ayrıntısıSekil 24 Derse kaynak ve etkinlik eklemek için kullanılan menüler
Burada bulunan iki açılır menü derse katılan öğrencilerin yararlanabileceği bir kaynak ve etkinlik eklemek için kullanılır. Şekil 24’te bu menüler ve içerikleri gösterilmiştir. Öğrenciye konu ile ilgili kaynaklar bir IMS içerik paketi ya da bir metin sayfası olarak veya bir web, sayfası şeklinde verilebilir. Bunun haricinde içinde ders materyalinin bulunduğu bir klasör hazırlanabilir. Öğrenci bu klasördeki dosyaları bilgisayarına indirerek depolayabilir. Ayrıca ders içeriği ile ilgili sitelere bağlantı verip internetin sınırsız kaynaklarından faydalanmak da mümkündür. Kaynaklar dersin zenginliğini arttırırken etkinlikler de konunun etkileşimli bir şekilde işlenmesini sağlar. Konu ile uyumlu kaynak ve etkinlik birleşimi sanal eğitimde başarıyı getirir. Şimdi Moodle’un sunduğu etkinlik seçeneklerine kısaca bir göz atalım.

Ödevler
Moodle ile bir öğrencilere ödev vermek için etkinlik menüsünden ‘Ödevlere’ tıklanır ve sunulan ödev çeşitlerinden biri seçilir. Tüm ödev çeşitleri için hazırlanmış bir ayar sayfası vardır. Bu sayfadan ödev teslim tarihleri, ödevin puan değeri, varsa yüklenecek dosyanın maksimum boyutu gibi pek çok ayarı yapılabilir. Öğrencilerden ödevlerini, önceden belirlenen bir formatta hazırlayıp, bir dosya şeklide yüklemeleri istenebilir. Bu hazırlanmış bir grafik, video, ya da bir performans ödevi olabilir. Bunun dışında çevrimiçi ödevler verilebilir. Bu ödevlerde öğrenci ödevi Moodle üzerinde basit bir metin editörünü kullanarak hazırlar ve teslim eder. Eğitimci de bu ödevleri değerlendirir, gerektiğinde öğrencilere geribildirim yapar.

Anket
Bir web sitesi için kullanıcı düşünceleri çok önemlidir. Çünkü, bir web sayfasının yapılış amacı içeriğini kullanıcılara en etkili biçimde sunmaktır. Bunun için, sayfa tasarımcıların sık sık ziyaretçilerin ya da kayıtlı site kullanıcılarının görüşlerine başvurmaları gerekir. Bunu da sağlamanın en iyi yolu anket düzenlemektir. Kullanıcılar ilgili anketi doldurarak site hakkındaki görüşlerini belirtirler. Tasarımcılar da bu anket sonuçlarına göre site yapısında değişikliğe giderler. Moodle için de aynı durum söz konusudur. İyi bir ders içeriğinin üretilebilmesi için mutlaka kullanıcıların görüşleri alınmalı ve bu görüşler doğrultusunda ders tasarımları değiştirilmelidir. Bu sebeple Moodle için bir anket editörü tasarlanmıştır. Şekil 25’te görülen editör sayfası tek çeşit anket yapmaktadır. Bu çoktan seçmeli tek soruluk bir ankettir. Sorulan soru için çoktan seçmeli cevaplar bulunur. İsteğe bağlı olarak cevap sayısı sınırlanabilir. Ayrıca anket sonuçlarının görüntülenmesi, oylama süresinin kısıtlanması gibi bazı ayarlar da buradan yapılır.

Sekil 25 Anket editör sayfası

Anket Formu
Moodle’da ayrıca çok sorulu hazır anket formları bulunur. Bunlar Moodle kurulumu ile standart olarak gelirler. Bu formlar üzerinde değişiklik yapılamaz. Sadece anketle ilgili tanıtım yapmak için bir ön yazı yazılabilir ve hazır anketlerden biri seçilerek kullanıcıların oylamasına sunulabilir. Şekil 26’da Anket Formu editörü ve Moodle’da hazır bulunan anket seçenekleri görülmektedir.

Sekil 26 Anket Formu editörü

Ders
Moodle ile ders içine etkinlik olarak başka bir ders eklenebilir. Bu dersin farkı konunun işleniş biçimini belirli bir sıraya koyma imkanı vermesidir. Etkinlik menüsünden ‘Ders’ seçeneği seçildiğinde tanıdık bir ders düzenleme editörü ekrana gelir. Bu editörden, eklenecek dersle ilgili not seçenekleri, akış kontrolü, ders biçimi, erişim kontrolü gibi birtakım ayarlamalar yapılır ve dersin yönetim ayarları tamamlanır. Bundan sonra sıra dersin tasarlanmasına gelir ve tasarım ekranı görüntülenir. Burada konu başlıklara ayrılarak sayfa sayfa hazırlanır ve öğrencinin bir sayfadaki etkinliği bitirdikten sonra hangi sayfaya yönelmesi gerektiği, sınavların nasıl yapılacağı gibi ayrıntılar belirlenir. Dersin bu şekilde tasarlanması başlı başına bir iştir ve tasarımcının Moodle’a son derecede hakim olması gerekir.

Forum
Konu ile ilgili tartışmak bilgi ve dosya alışverişi yapmak için hazırlanmış eşzamansız paylaşım ortamıdır.

Questionnaire
Moodle için tasarlanmış bir anket editörü eklentisidir. Kullanıcının kendi anket formlarını hazırlamasını sağlar. Öğrencilere tek seferde birden fazla anket sorusu sorabilme imkanı verir. Standart kurulumla gelmez. ‘http://moodle.org/’ sitesinden ilgili dosyalar indirilir ve sitenin kurulduğu ‘..\moodle\mod’ klasörü altına kopyalanır. Sonra site açıldığında ana sayfada bir uyarı verir ve yönergeler takip edilerek eklenti kurulumu tamamlanır. Eklenti çalıştırıldığı zaman yine diğerlerinde olduğu gibi bir düzenleme sayfası açılır ve buradan genel ayarlamalar yapılır.

Sınav
Derse sınav eklemek için etkinlik menüsünden ‘Sınav’ seçeneği seçilir. Seçimin ardından Şekil 27’deki sınav düzenleme sayfası görüntülenir. Sınavın başlangıç ve bitiş tarihleri, sınav süresi, sınavla ilgili açıklamalar, sınavın uygulanış şekli, sonuçların değerlendirilmesi ve sınav güvenliği gibi genel ayarlar bu sayfadan yapılır. Eğitimci isterse, sınava giriş için bir güvenlik parolası belirleyebilir. Ayrıca sınava giriş için IP kısıtlaması yapabilir. Böylelikle sınava sadece belirli IP adresine sahip bilgisayarlardan erişilmesi sağlanır. Sınava sadece okulun bilgisayar laboratuarından erişim izni verilerek öğrencinin sınav saatinde sınav yerinde olması sağlanabilir. Genel ayarlar yapıldıktan sonra en altta bulunan ‘Kaydet ve göster’ düğmesine tıklanır ve Şekil 28’de görülen soru ekleme sayfasına geçilir. Burada içinde sınav sorularının ve soru bankasının bulunduğu iki ayrı blok vardır.

Sekil 27 Sınav düzenleme sayfasından bir ayrıntı

Sekil 28 Soru düzenleme sayfası

Sınava henüz herhangi bir soru eklenmediğinden sorular kısmı boş olarak görüntülenmektedir. Sınava soru eklemek için soru bankasından ‘Yeni soru oluştur’ açılır menüsüne tıklanır. Burada Moodle, sınav sorulabilecek on çeşit soru tipi sunar. Uygun bir soru tipi seçilerek ilgili düzenleme sayfasından gerekli soru üretimi yapılır. Bu soru tiplerine kısaca göz atmanın yararlı olacağı aşikardır.

Hesaplanmış
Matematiksel hesaplamalarla ilgili soruların üretiminde kullanılır. Burada eğitimci ilk olarak, sonradan Moodle’ın değerler atayabileceği parametreler içeren bir soru metni hazırlar. Soru metni aşağıda verilen örnekteki gibi olmak zorundadır.
‘Tabanı {a} birim ve bu tabana ait yüksekliği {b} birim olan bir üçgenin alanını hesaplayın.’
Burada {a} ve {b} Moodle’ın kullanabileceği, değerler atayabileceği parametrelerdir. Düzenleme sayfasındaki yanıt bölümünde ‘Doğru Yanıt Formülü’ olarak üçgenin alan formülü ({a}*{b})/2 şeklide girilir. Sorunun not değeri %100 olarak ayarlanır. En altında birim kısmı bulunur. Burada cevabın varsa birimi belirtilir ve sonraki sayfaya geçilir. Yönergeler takip edilerek sorunun düzenlenmesi tamamlanır. Artık üretilen soru Moodle’ın soru bankasına kaydedilmiştir ve istenildiği zaman kullanılabilir. Moodle ürettiği farklı sayıları soruda belirtilen parametrelere atayarak birbirinde farklı hesaplama sorularını otomatik olarak üretir.

Açıklamalar
Bu soru tipi herhangi bir cevaplama gerektirmez. Basit bir metin editöründen ibarettir. Bu editörle resim, tablo, grafik gibi nesneler eklenebilir. Sınav esnasında açıklamalar yapmak amacıyla kullanılır.

Yazılı
Klasik yazılı sınavının sanal ortama uyarlanmış şeklidir. Burada öğrenciye konu ile ilgili bir yorum sorusu sorulur ve öğrenci bir metin editörü yardımıyla soruyu yanıtlar.


Eşleştirmeli
Bu soru tipinde iki sütunlu bir tablo oluşturulur. Bir tarafta sorular sıralanmıştır. Diğer tarafta her soruya karşılık gelen bir açılır menü bulunur. Bu menüdeki cevap listesinden doğru cevap seçilerek soru yanıtlanır.

Tümleşik Yanıtlar (Cloze)
Öğrenciye içinde doldurması gereken boşluklar ve açılır menülerin bulunduğu bir metin verilir. Öğrenci boşlukları doldurarak ya da açılır menüden doğru yanıtı seçerek soruyu yanıtlar.

Çoktan Seçmeli
Çok seçenekli test tipi sorular üretilir. Öğrenci şıklardan biri seçerek soruyu yanıtlar.

Kısa Cevap
Burada birkaç kelimelik kısa yanıtı olan sorular sorulur. Soruya cevap olabilecek benzer anlamlar taşıyan kelimelerden bir doğru yanıt listesi hazırlanır. Böylelikle öğrencilerin özellikle eşanlamlı kelimelerden dolayı mağdur olmaları önlenir.

Numaralı
Cevabı bir sayı olan kısa sorular sorulur.

Rasgele Kısa Cevaplı Eşleştirme
Soru bankasında bulunan kısa cevaplı sorulardan rasgele seçim yaparak sınava ekler.

Doğru/Yanlış
Sınava cevabının doğru veya yanlış olarak verildiği kısa sorular ekler.

Moodle ile hazırlanan bir soru tekrar tekrar kullanılabilmesi için soru bankasında depolanır. Üretilen sorular kategorilere ayrılır. Böylelikle zamanla artan soru sayısının doğuracağı karmaşa önlemiş olur. Moodle farklı isimler altında kategoriler açılmasına izin verir. Yeni bir kategori tanımlamak için, sınav düzenleme sayfasında ‘Kategoriler’ sekmesine tıklanır ve ekrana gelen düzenleme sayfasındaki yönergeler takip edilerek yeni kategori tanımlanmış olur. Üretilen kategorinin ismi soru düzenleme sayfasında bulunan kategori açılır menüsünde belirir. Soru üretildikten sonra bu kategori altında saklanabilir ve daha sonra gerektiğinde yine bu kategoriden seçilerek kullanılabilir.

Sözlük
Öğrencilerin dersi takip ederken faydalanabilecekleri konu ile ilgili teknik terimlerin anlamlarını içeren elektronik bir sözlüktür.

SCORM
Her ne kadar Moodle ile ders hazırlamak kolay olsa da ders içeriğinin planlanması, üretilmesi ve denenmesi uzun ve zahmetli bir iştir. Her seferinde ders içeriği hazırlamak yerine, üretilmiş ve belirli bir standartta hazırlanmış içerik paketlerinden faydalanmak zamandan ve emekten tasarruf sağlar. Bu amaçla Moodle’da derse SCORM içerik paketi ekleme seçeneği konmuştur. Ekleme menüsünden SCORM seçilir ve ekrana gelen düzenleme sayfasından paketin yüklenmesi ve dersin işlenişi ilgili genel ayarlamalar yapılır. Ardından SCORM içerikli ders sunuma hazır hale gelir.

Sohbet
Öğrencilerin ve öğretmenlerin eşzamanlı olarak tartışma yapabildikleri sanal sohbet ortamıdır.

Veritabanı
Öğretmen ve öğrencilerin birlikte oluşturmalarına izin verilen ders ile ilgili çeşitli kayıtların girilebildiği bağımsız bir veritabanı etkinliğidir.

Wiki
Öğrencilerin ve öğretmenlerin kendi makalelerini yazıp yayınlayabildiği bir bilgi paylaşım ortamıdır.

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Turgut ARSLAN
Açık Kaynak Kodlu LMS Programlarının Yerel Ağ Üzerinde Uygulanması, Seminer, Danışman: Doç.Dr. Seyfettin Dalgıç
Trakya Üniversitesi 2010
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Bu yazıdaki kaynaklar:


-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Moodle Ana Sayfası ve Site Yönetimi-Bölüm 2

Kullanıcı Hesabı Oluşturmak
Moodle’a veya herhangi başka bir web destekli eğitim sitesine girildiğinde, basit bir karşılama ekranı ile sitenin genel tanıtımı yapılmaktadır. Bazı eğitim sayfalarında ders içeriklerine doğrudan erişim hakkı olmasına rağmen birçok web destekli eğitim veren sitede içeriğe erişilebilmesi için kullanıcı girişi yapılması gerekmektedir(Mısırlı, 2007).

Siteyi kullanan öğrencilerin ders içeriklerinden faydalanabilmesi ve öğrencilerin derslere devam durumu, başarı düzeyi gibi bilgilerin toplanıp değerlendirilebilmesi için her öğrencinin kendisine ait bir kullanıcı hesabının olması gerekir. Siteye girmek isteyen bir öğrenci Şekil 15’teki site giriş sayfasından kullanıcı adı ve şifresini kullanarak giriş yapabilir. Eğer siteye kayıtlı bir kullanıcı değilse ‘Yeni Hesap Oluştur’ düğmesine tıklayıp Şekil 18’de görülen kayıt sayfasındaki bilgileri doldurarak sisteme kayıt olabilir. Giriş sayfasının Şekil 15’teki gibi görüntülenebilmesi için Site Yönetimi bloğundan Kullanıcılar→Kimlik Denetimi→Kimlik Denetimini Yönet bölümünde ‘Kendi Kendine Kayıt’ özelliğini aktive etmesi gerekir. Bu özellik aktive olmadığı zaman kullanıcı kayıt menüsü görüntülenmez. Sadece siteye giriş menüsü görüntülenir. Gerekli yerler doldurulup ‘Yeni Hesabı Oluştur’ düğmesine tıklandıktan sonra Şekil 19’daki uyarı mesajı görüntülenir. Kayıt işlemini tamamladıktan sonra kullanıcının siteye girebilmesi için hesabını onaylatması gerekir. Bu mesaj uyarınca kendi posta kutusuna gönderilmiş olan e-maildeki linke tıklayarak onaylama işlemini tamamlamış olur. Hesap onaylama işlemi gerektiğinde yönetici tarafından ‘Kullanıcılar’ menüsünden el ile de yapılabilir.

Sekil 18 Moodle yeni kullanıcı kayıt sayfası
Sekil 19 Hesap onayı için görüntülenen uyarı mesajı

Kullanıcıların yetki alanları üstlendikleri rollere göre değişir. Roller yönetici tarafından atanır. Ana sayfada Sistem Yönetimi→Kullanıcılar→İzinler yolu takip edilerek yetkilendirme ayarlarına ulaşılır. Buradan ‘rolleri tanımla’ seçeneği ile sitede mevcut olan rollerin yetki alanları düzenlenebilir veya yeni rol eklenebilir. ‘Sistem rollerini ata’ seçeneği ile kayıtlı kullanıcıların rol dağılımı yapılabilir(Şekil 20). ‘Kullanıcı ilkeleri’ seçeneğinden sistemdeki kullanıcılarla ilgili varsayılan rol atama ayarları yapılır.

Sekil 20 Kullanıcı rollerinin atanması

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Turgut ARSLAN
Açık Kaynak Kodlu LMS Programlarının Yerel Ağ Üzerinde Uygulanması, Seminer, Danışman: Doç.Dr. Seyfettin Dalgıç
Trakya Üniversitesi 2010
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Bu yazıdaki kaynaklar:

Mısırlı, Z.A., 2007, Web Tabanlı Öğrenme Yönetim Sistemine İlişkin Öğrenci ve Öğretmen Görüşleri, Y Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Ana Bilim Dalı, Haziran 2007, Balıkesir.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Moodle Ana Sayfası ve Site Yönetimi-Bölüm 1

Moodle ana sayfasına ulaşmak için bilgisayarda yüklü olan herhangi bir web tarayıcısı açılır ve ilgili Moodle sitesinin ismi adres çubuğuna yazılarak site ile bağlantı kurulur. Sitenin kullanıcı giriş sayfası Şekil 15’teki gibidir.

Sekil 15 Moodle kullanıcı giriş sayfası.

Bu seminer boyunca kullanılan LMS programları yerel ağda çalışan bir sunucu üzerinde denenmiştir. Kullanıcı adı ve şifre kısmına yönetici parolası ve şifre girildikten sonra yönetici (admin) sayfası ekrana gelir. Şekil 16’da Moodle yönetici paneli görülmektedir. Site içeriğinde değişiklik yapmak için kullanılan menüler, bloklar halinde yönetici sayfasına yerleştirilmiştir. Orta kısımda sitede o an verilmekte olan dersler sıralanmıştır. Buradan derslerle ilgili ayarlara hızlı erişim sağlanır. Sağ tarafta ‘Düzenlemeyi aç’ butonu ile sitenin genel ayarlamaları aktif hale getirilir. Bu butonun altında site ile ilgili açıklamanın bulunduğu bir kutucuk ve bir de takvim vardır. Ayrıca sağ üst köşeden sitenin dil ayarlamaları da yapılabilir. Sol tarafta ‘Site Yönetimi’ olarak adlandırılan bir blok bulunur. Sitenin genel yönetimi ile ilgili ayarlamalar buradan yapılır.

Sekil 16 Moodle yönetici sayfası

‘Düzenlemeyi aç’ butonuna tıklandığında site ile ilgili ayarlar aktif hale gelir. Şekil 17’ de görüldüğü gibi yönetim sayfasını oluşturan bloklar üzerinde ayar düğmeleri belirir. Bu düğmelerler ilgili bloklar üzerinde değişiklik yapılabilir. Ayrıca ‘Ana Menü’ ve ‘Bloklar’ adlı iki menü bloğu daha ortaya çıkar. Ana Menü bloğunda iki tane açılır menü kutucuğu bulunur. Bunlarla siteye, düz metin, HTML sayfası, IMS içerik paketi vs. şeklinde kaynaklar eklenebilir ya da Moodle’ın sunduğu etkinliklerden herhangi biri eklenebilir. Sayfanın sağ alt kısmında ‘Bloklar’ kutucuğu ise bir açılır menü içermektedir. Bu menüden Moodle sayfasına çeşitli bloklar eklenebilir.

Sekil 17. Moodle ana sayfasının düzenlenmesi

Ana sayfa ile ilgili düzenlemeler tamamlandıktan sonra ‘Düzenlemeyi kapat’ yazan butona basılarak yönetici(admin) sayfasına geçilir. Burada sol taraftaki ‘Site Yönetimi’ isimli blok Moodle yönetiminin merkezini oluşturmaktadır. Site yönetimi ile ilgili önemli ayarlamalar buradan yapılır. Bu ayarlamalar çeşitli başlıklar halinde sıralanmıştır. Bunlar sırasıyla;

Bildirimler
Burada Moodle’ın kullanıcı ile ilgili yaptığı uyarılar, bilgilendirmeler bulunur.

Kullanıcılar
Kullanıcıların kimlik denetimleri, kullanıcı hesap ayarları ve yetkilendirmelerle ilgili düzenlemeler yapılır.

Dersler
Sisteme ders eklemek, ekli olan dersleri düzenlemek, ders kaydı ayarları, sistemin varsayılan ders ayarları ve yedeklemeler buradan yapılır.

Notlar
Öğrencilerin başarı durumunun değerlendirilmesi ile ilgili ayarları içerir. Ölçeklendirme ve raporlama ayarları buradan yapılır.

Bölge
Site kullanıcıları ve sitenin bulunduğu sunucu için geçerli zaman ve bölge ayarları yapılır.

Dil
Buradan sitenin dil ayarları yapılır. İnternetten farklı dil paketleri indirilerek dil seçenekleri arttırılabilir. Ayrıca dil düzenleme seçeneği ile sitede bulunan tercümesi yapılmamış cümlelerin çevirisi de yapılabilir, dil paketi düzenlenebilir.

Eklentiler
Sitede bulunan etkinliklerin ve blokların düzenlenmesi yapılır. Ayrıca filtreleme özelliği ile e-mail koruması, istenmeyen sözcüklerin sansürlenmesi, metin ön bellek ömrünün belirlenmesi vb. ayarlar buradan yapılır.

Güvenlik
Siteye giriş kurallarının belirlenmesi, kullanıcı profil bilgilerinin gizlilik seviyesi, dersler için kullanılan eklentilerin sınırlandırılması ve siteye yüklenecek dosyalara uygulanacak virüs taraması ile ilgili ayarlar buradan yapılır.

Görünüm
Sitede kullanılan temalar, takvim ayarları, HTML düzenleyicisin görünümü, Moodle belgeleri, kişisel Moodle, ders yönetici rollerinin belirlenmesi vb. ayarlar yapılır.


Ana Sayfa
Ana sayfanın biçimlendirilmesi, gerektiğinde yedeklenmesi veya geri yüklenmesi, ana sayfada gezinen kullanıcının yetkilendirilmesi, site dosyalarının düzenlenmesi işleri buradan yapılır.

Sunucu
Sitedeki e-posta, RSS, istatistik, oturum yönetimi, veritabanı, hata ayıklama gibi önemli ayarlamalar yapılır.


Moodle kullanan diğer sunucularla bağlantı kurmayı sağlar. SSO erişim kontrolü ve XML-RPC sunucuları ile ilgili ayarlar buradan yapılır.

Raporlar
Sitenin durumunu belirten raporlar verir. Yedeklemeler, kayıtlar, günlükler, sitenin güvenlik durumu, istenmeyen e-posta engelleyicisi ayarları, site ile ilgili istatistikler, hataları araştıran toplu testler buradan takip edilir.

Çeşitli
XMLDB düzenleyicisi ile deneysel olarak üretilmiş bazı özellikler bulunur.

Bu listenin en altında küçük bir arama çubuğu bulunur. Bu arama çubuğundan ulaşılmak istenen ayarla ilgili herhangi bir kelime arattırılarak kısa yoldan gerekli menülere ulaşılır. Ayrıca, kullanıcı bu menlere ulaşmak için ille de ana sayfaya gelmek zorunda değildir. Moodle başka yerlerden de bu ayarlara ulaşmaya imkan verir. Örneğin, eğitimci bir dersi düzenlerken hemen yan menüden ana sayfadaki pek çok ayara ulaşılabilir. Derse katılacak kişilerin yetkilendirilmesi, dersin yedeğinin alınması vb. işlemleri ana sayfaya gitmeden yapabilir.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Turgut ARSLAN
Açık Kaynak Kodlu LMS Programlarının Yerel Ağ Üzerinde Uygulanması, Seminer, Danışman: Doç.Dr. Seyfettin Dalgıç
Trakya Üniversitesi 2010
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Bu yazıdaki kaynaklar:

http://tr.wikipedia.org/wiki/Moodle

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

MOODLE : Giriş

Moodle öğrencilere uzaktan eğitim vermek amacıyla tasarlanmış, internet üzerinden hizmet veren, açık kaynak kodlu bir yazılımdır. Bir web sayfası görünümündedir. Dağıtımı ve kullanımı internet üzerinden ücretsiz olarak yapılmaktadır. GPL genel kamu lisansı ile lisanslanmıştır. Moodle’ın açılımı Modular Object Oriented Dynamic Learning Environment şeklindedir. Esnek Nesne Yönelimli Dinamik Öğrenme Ortamı anlamına gelmektedir. Avustralya Curtin Teknoloji Üniversitesi Matematik Bilimi Bölümü’nden Martin Dougiamas tarafından doktora tez çalışması olarak başlayan Moodle’ın ilk sürümü 20 Ağustos 2002’de yayınlanmıştır(Nart, 2007).

Moodle şu an itibariyle 210 ülkede kullanılmakta olup, 77 ayrı dil desteği vermekte ve 75000 kayıtlı kullanıcısı bulunmaktadır. Moodle PHP tabanlı online eğitim sistemidir. Dersler modüller halinde kurulmaktadır. Linux, Unix, Windows ve Mac OS X işletim sistemlerine destek vermektedir. Deneme sürümü ve yardım sistemine internetten anında ulaşılabilmektedir. Portal mantığıyla yönetilmektedir. SSL, TSL desteği vermekte ve eklentiler modül şeklinde yüklendiği için portal yönetimi yapmış kişiler için oldukça kolay bir sistemdir(Elmas vd., 2008).
moodle
Moodle kullanıcı dostu bir programdır. Uzaktan eğitim vermek isteyen bir eğitimcinin her türlü ihtiyacını karşılayabilecek özelliklere sahiptir. Kapsamlı bir web portalı olmasına rağmen sadece temel seviyede HTML ve MySQL bilgisi ile rahatlıkla yönetilebilir. Moodle’un sahip olduğu genel özellikler şöyle sıralanabilinir;


1. Ölçeklenebilirlik; Sistem, 50,000 öğrencili ve binlerce kurslu örneklere sahiptir.
2. Tek başına ticari paketlerle (WebCT ve BlackBoard gibi) yarışmakta olup eğitim sektöründe büyük bir paya sahiptir.

3. Çok büyük bir tematik topluluğa yani geliştirici ve son kullanıcı eğitmenlerden oluşan (yalnızca kendi sitesinde yarım milyondan fazla kayıtlı üye) kitleye sahiptir.
4. Geniş geliştirici kitlesi nedeniyle ürün yaşam çevrimi çok hızlıdır. Yani çok kısa sürede yeni sürümler geliştirilmektedir.
5. Çoğu son kullanıcı hiçbir programlama ve veri tabanı deneyimine sahip olmadan kullanmakta. Sorun olduğunda sorunun giderilmesi ticari sistemlerden daha hızlı olmaktadır.
6. Açık kaynak kodlu sistem olduğundan güvenlik açıklarının kapatılması ticari sistemlere göre çok daha hızlıdır.
7. Sürekli olarak çok miktarda yeni özellik (blok veya modül) geliştirilmektedir ve ücretsiz olarak dağıtılmaktadır(http://tr.wikipedia.org/wiki/Moodle).

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Turgut ARSLAN
Açık Kaynak Kodlu LMS Programlarının Yerel Ağ Üzerinde Uygulanması, Seminer, Danışman: Doç.Dr. Seyfettin Dalgıç
Trakya Üniversitesi 2010
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Bu yazıdaki kaynaklar:

Elmas, Ç., Doğan, N., Biroğul, S. ve Koç, M.S., 2008, Moodle Eğitim Yönetim Sistemi İle Örnek Bir Dersin Uzaktan Eğitim Uygulaması. Bilişim Teknolojileri Dergisi, Cilt:1, Sayı: 2, Mayıs 2008.

Nart, B., 2007, Uzaktan Eğitim İçin Sınav Modülünün Hazırlanması, Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Elektronik ve Bilgisayar Eğitimi Bölümü, Şubat 2007, Ankara.

http://tr.wikipedia.org/wiki/Moodle

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

eXe Learning İle Ders İçeriğinin Hazırlanması

eXe Learning bir XHTML editörüdür. Bu programı kullanarak ders içeriği hazırlamak web sayfası hazırlamaya benzer. İçerik boyunca konular birbirine bağlı sayfalar şeklinde hazırlanır. Bu sayfaların birbirleri ile olan bağlantıları ve bu bağlantıların hiyerarşik durumları, Outline penceresinde bir site haritası biçiminde, başlıklar halinde gösterilir. Oluşturulan içeriğe yeni sayfa eklemek veya silmek, mevcut sayfaların isimleri ve konumlarında değişiklik yapmak gibi sitenin temel yapısına ait ayarlamalar buradan yapılır. eXe programı çalıştırıldığında Outline penceresinde sadece Home başlığı görülür. Bu içeriği oluşturan ana sayfadır. Diğer tüm sayfalar bu sayfaya alt başlıklar olarak eklenir. Sayfanın ismi Home olarak kalmak zorunda değildir, istenirse başka bir isim verilebilir. Konunun genişliğine bağlı olarak yeni sayfalar eklenerek ders içeriği oluşturulur.

Bu ön bilgilerin ardından artık, ders içeriğinin hazırlanmasına geçilebilir. eXe programı başlatıldığında Outline penceresinde Home sayfası hazır olarak gelir. Pencere içindeki Home yazısına çift tıklanır ve Şekil 10’da görüldüğü gibi, çıkan kutucuktan ana sayfanın başlığı değiştirilir.

Sekil 10 Sayfa başlığının değiştirilmesi

Bu sayfa hazırlanmakta olan ders içeriğinin ilk sayfasıdır. Ana sayfa olarak da isimlendirilir. Buraya genelde konu ile ilgili ön bilgiler, başlıklar, tanımlamalar gibi konuya giriş amaçlı öğeler yerleştirilir. Ana sayfaya içerik eklemek için iDevices listesinden herhangi bir aygıta tıklandığında, aygıta ait minik bir editörün sayfa üzerine belirir. Bu editör yardımıyla konu ile ilgili bilgiler sayfa üzerine yerleştirilir. Free Text aygıtına ait editörle bir yazının ana sayfaya eklenmesi Şekil 11’de görülmektedir.

Sekil 11 Free Text editörü

Ana sayfa tamamlandıktan sonra Outline üzerinde bulunan Add Page düğmesine tıklanır. eXe ana sayfaya (artık ismi FİZİKTE BİLGİSAYAR UYGULAMALARI olarak değişmiştir) yeni bir sayfa ekler. Eklenen yeni sayfa Outline penceresinde ana sayfaya bağlı olarak görünür.

Sekil 12 Eklenen yeni sayfanın Outline penceresinden görünümü

Yeni sayfanın isimlendirmesi yapıldıktan sonra ders içeriği eklenmeye devam edilir. Bu şekilde ardı ardına sayfaların eklenmesi ile ders içeriği de şekillenmeye başlar. Bir önceki bölümde bahsedilen iDevice aygıtlarının özeliklerinden yararlanılarak ders içeriğine çeşitli etkinlikler eklenebilir ve daha zengin bir ders içeriği üretilebilir. Özellikle konu ile ilgili resimler ve flash videolar dersin anlaşılırlığını artırır. Ders içeriğinin tamamlandıktan sonra genel görünümü Şekil 13’teki gibidir.

Sekil 13 Ders içeriğinin eXe Learning’teki genel görüntüsü

Başlangıçta da bahsedildiği gibi içeriğin görünümü bir web sayfasını formundadır. Konuların dizilişleri ve birbirleri ile olan bağlantıları Outline penceresinden bir site haritasını takip eder gibi takip edilebilir. Şekilde görülen ders içeriği tamamlansa da şu haliyle bir LMS programında kullanılabilir durumda değildir. İçeriğin kullanılabilir olması için editörden yayınlanması gerekir. Bu işlem file menüsünden Export seçeneği ile yapılır. Daha önce de belirtildiği gibi eXe Learning editörü ile üretilen içerikler birden çok formatta yayınlanabilir. Bu ders içeriği SCORM paketi olarak yayınlandığında artık SCORM destekleyen tüm LMS platformlarında rahatlıkla kullanılabilir. Dersin SCORM paketini elde etmek için yapılması gereken sadece Şekil 14’teki File→Export→SCORM 1.2 yolunu izlemektir. Bu işlemin ardından eXe tasarlanan ders içeriğini SCORM 1:2 paketi olarak yayınlar. Böylece ders tasarımın tamamlanmış ve herhangi bir LMS platformunda denenmeye hazırdır.

Sekil 14 Hazırlanan ders içeriğinin SCORM paketi haline getirilmesi

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Turgut ARSLAN
Açık Kaynak Kodlu LMS Programlarının Yerel Ağ Üzerinde Uygulanması, Seminer, Danışman: Doç.Dr. Seyfettin Dalgıç
Trakya Üniversitesi 2010
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Bu yazıdaki kaynaklar:

eXe Learning Manual

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

eXe Learning Programı ile Bir SCORM İçerik Paketinin Hazırlanması: Genel Bilgiler-Bölüm 2

Activity
Basit bir metin editörüdür. Yapılacak olan aktiviteyi tanıtmak için kullanılır.

Sekil 5.a Editör görünümüSekil 5.b Sayfadaki görünümü

Case Study
Durum çalışması manasına gelir. Öğrencilere örnek olabilecek eğitici mesajlar veren bir olay anlatılır ve bu olayla ilgili bir aktivite düzenlenir.

Sekil  6.a Case Study editör görünümü

Close Activity
Boşluk doldurma etkinliğidir.

External Web Site
Harici bir web sayfasına link vermek için kullanılır.

Free Text
Metin hazırlamak için yapılmış basit bir metin editörüdür. Bu editörle serbest metinler hazırlanabilir resim ve video eklenebilir. Editör görünümü Activity ayıtınınkine benzer.

İmage Gallery:
İstenilen sayfaya resim galerisi eklemek için kullanılır

İmage Magnefier:
Sayfaya resim eklemek ve bu resim üzerinde inceleme yapmak için kullanılır.

Sekil  7.a Image Magnefier editör görünümüŞekil 7.b Sayfadaki görünüm.




Java Aplet
Java uygulamaları eklemek için kullanılır.

Multi-Choice
Çoktan seçmeli sorular eklemek için kullanılır. Bu etkinlikte öğrenciye çoktan seçmeli bir soru yöneltilir. Öğrencinin soru ile ilgili ipucu alma olanağı vardır. Ayrıca cevap ile ilgili açıklama da eklenebilir.

Multi-Select
Bu aygıt da yine aynı şekilde çoktan seçmeli soru sorma imkanı verir.

Objectives
Konu ile ilgili hedefleri belirtmek için kullanılır. Free Text ve Activity aygıtlarının benzeri bir metin editörüdür. Sadece sayfadaki görüntüsü değişiktir.

Sekil  8. Objectives aygıtının sayfa üzerindeki görünümü

Preknowledge
Konu işlenmeden önce verilmesi gereken önbilgiler buraya yazılır.

RSS
RSS (Rich Site Summary- Zengin Site Özeti) eklemek için kullanılır. RSS yayını yapan herhangi bir siteden anlık bilgi alma imkanı verir.

Reading Activity
Okuma parçası eklemek için kullanılır.

Reflection
Ders esnasında konu ile ilgili düşündüren, önemli yerleri hatırlatma amacı güden sorular yerleştirmek için kullanılır. Kısa soru cevap şeklindedir.

SCORM Quiz
Konu ile ilgili test hazırlamak için kullanılır. Çoktan seçmeli sorular sorulabilir. Başarı durumunu belirlemek için baraj yüzdelik oranı belirlenebilir.

True-False Question
Doğru yanlış şeklinde seçenekleri olan sorular sormak için kullanılır. Öğrencinin ipucu alma seçeneği vardır. Cevapla ilgili açıklama da eklenebilir.

Wiki Article
Bu aygıt ile istenilen bir konu hakkında Wikipedia’dan arama yapılıp sonuçlar ders içeriğine eklenebilir.

Sekil 9 Wiki Article

Böylelikle eXe Learning kullanımı ile ilgili genel bilgileri bitirmiş oluyoruz.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Turgut ARSLAN
Açık Kaynak Kodlu LMS Programlarının Yerel Ağ Üzerinde Uygulanması, Seminer, Danışman: Doç.Dr. Seyfettin Dalgıç
Trakya Üniversitesi 2010
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Bu yazıdaki kaynaklar:

eXe Learning Manual

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

eXe Learning Programı ile Bir SCORM İçerik Paketinin Hazırlanması: Genel Bilgiler- Bölüm 1

eXe, öğretmenlere ve akademik personele, HTML, XHTML(EXtensible Hypertext Markup Language) ya da daha karmaşık web-yayınlama uygulamalarında yetkin olmalarına gerek kalmadan, web tabanlı öğrenme ve öğretme araçlarının tasarımı, geliştirilmesi ve yayınlanmasında yardımcı olmak amacıyla geliştirilmiş açık kodlu bir editördür. Yani bir e-öğrenme aracı değildir. Amacı öğretmenlerin ve akademik personelin öğretici yayınlarını web’e sunmalarında kolaylık sağlamaktır (Önal vd. 2006).

eXe Learning oldukça kullanışlı bir XHTML editörüdür. İnternetten ücretsiz olarak temin edilebilir. Windows, Linux ve Mac OS altında çalışabilen sürümleri vardır. Firefox tabanlı çalışmaktadır. Bu editör ile istendiğinde bir web sitesi veya LMS ortamında çalıştırılabilir SCORM paketi, IMS (Instructional Management System) içerik paketi ya da bir iPOD’da çalışabilen bir materyal kolaylıkla hazırlanabilir. Hazırlamak istediğiniz içeriğe resimler, flash videolar, tablolar gibi ders içeriğini zenginleştirebilecek pek çok aktif nesne yerleştirilebilir. Editörün çalışma mantığı kolayca kavranabilir ve içerik hazırlamak isteyen bir eğitimci için zorluk teşkil etmez, kullanımı kolaydır, kullanıcı ara yüzü bunu kolaylaştıracak şekilde tasarlanmıştır. eXe Learning’in tüm bu hizmetleri iDevice denen kullanışlı aygıtları aracılığıyla sunar. Şimdi bu aygıtları ve eXe’nin özelliklerini kısaca inceleyelim.

eXe Learning
Windows üzerinde kurulum işlemi tamamlandıktan sonra, eXe programı çalıştırıldığında kullanıcı Şekil 1 deki gibi bir arayüz sayfası ile karşılaşır. Sayfanın üst kısımda bir menü çubuğu bulunmaktadır. Program ile ilgili ayarlamalar buradan yapılır. eXe’nin arayüzü iki ana bölüme ayrılmıştır. Sağdaki büyük pencere, tasarım esnasında materyallerin yerleştirildiği ve işlendiği çalışma alanıdır. İki alt bölümden oluşur. Bunlar materyalin hazırlandığı Authoring bölümü ve doküman özelliklerinin ayarlandığı Properties penceresidir. Sol tarafında ise yine iki bölüme ayrılmış bir side bar bulunmaktadır. Bu side barın üst kısmında tasarlanan içeriğin krokisi bulunur. Eklenen her yeni sayfanın adı ve bağlı olduğu sayfalar burada hiyerarşik bir düzende gösterilir. Alttaki kısımda ise içerik hazırlanırken kullanılan araçlar bulunmaktadır.

Şekil 1:eXe Learning arayüzü
Üst kısımdaki menü çubuğu dört menüden oluşmaktadır. Bunlar File, Tools, Styles ve Help’tir. File menüsünden yeni bir dosya açma, kayıtlı dosyaları açma ve kaydetme, işlemleri yapılır. File menüsündeki en önemli özellik export özelliğidir. Buradan hazırlanan içerik başta IMS ve SCORM 1.2 olmak üzere pek çok formatta yayınlanabilir. File menüsü ve bileşenleri Şekil 2.a’da görülmektedir. File menüsünün hemen sağında Tools bulunmaktadır. Buradan iDevice Editor yardımıyla kullanıcı kendi ihtiyaçlarına uygun aygıtlar oluşturabilir. Preferences seçeneğinden programla ilgili dil ayarlamalarını yapabilir. Şekil 2.b’de Tools menüsü ve bileşenleri görülmektedir. Styles menüsü ise (Şekil 2.c) kullanıcıya oluşturduğu eğitim dokümanları için yedi farklı tema seçeneği sunar. Help menüsünden (Şekil 2.d) ise online yardım alınabilir ayrıca programın manuel ve tutorial kısımlarından programla ilgili bilgi alabilir. Help menüsü için henüz Türkçe destek bulunmamaktadır.

Şekil 2. Menü çubuğu bileşenleri

Side barı oluşturan iki kısımdan ilki üstte bulunan Outline bölümüdür (Şekil 3). Bu kısımda içeriği oluşturan sayfalar, başlıklar halinde hiyerarşik bir sırada dizilirler. Hazırlanan içeriğe yeni sayfa eklenebilir, istenmeyen sayfalar silinebilir ve sayfa isimlerinde değişiklik yapılabilir. Alt kısımda bulunan ok işaretleri ile sayfaların yerleri ve bağlı oldukları hiyerarşik yapı değiştirilebilir.

Şekil 3. Outline penceresiŞekil4. iDevices penceresi

Outline penceresinin hemen altında on sekiz adet standart aygıttan oluşan iDevice bölümü bulunmaktadır(Şekil 4.). Bu aygıtlar içerik tasarımını kolaylaştıran, çeşitli formatlarda hizmet veren minik editörlerdir.

eXe ile bir sayfa hazırlanırken iDevices aygıtlarından yararlanılır. Listedeki herhangi bir aygıtı kullanmak için o aygıt üzerine bir defa tıklanması yeterlidir. Aygıta tıklandıktan sonra Authoring penceresindeki sayfada o aygıta ait minik bir editör belirir. Seçilen aygıtın türüne göre editör özellikleri değişiklik gösterse de genel görünümleri benzerdir. Bir sayfa üstüne birden çok aygıt yüklenebilir. Farklı türden aygıtlarla tasarlanan içerikler tek bir sayfaya eklenebilir ve bu uygulamalar sorunsuz çalışır. Ancak, sayfaya başına düşen iDevice sayısı arttıkça sayfanın yüklenmesi zorlaşır. Sayfa hazırlanırken bu durum da hesaba katılmalıdır. eXe’nin etkin olarak kullanılabilmesi için bu aygıtların çalışma mantığı iyi kavranmalıdır. Şimdi bu aygıtlardan kısaca söz edelim.

Yazının Devamı Bölüm 2 ==>

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Turgut ARSLAN
Açık Kaynak Kodlu LMS Programlarının Yerel Ağ Üzerinde Uygulanması, Seminer, Danışman: Doç.Dr. Seyfettin Dalgıç
Trakya Üniversitesi 2010
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Bu yazıdaki kaynaklar:

Önal, A., Kaya, A. ve Draman, S.E., 2006, Açık Kaynak Kodlu Çevrimiçi Eğitim Yazılımları. Akademik Bilişim 2006 BilgiTek IV 9-11 Şubat 2006. Pamukkale Üniversitesi, Denizli.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Paylaşılabilir İçerik Nesne Referans Modeli (Shareable Content Object Reference Model – SCORM)

SCORM standardı, Amerikan ordusunun personeline eğitim vermek onları farklı branşlarda da etkin kılmak için yeni eğitim yöntemleri üzerinde çalışmasıyla başladı. Bu amaçla hizmet içi eğitim çalışmaları başlatıldı. Askeri personelin içinde bulunduğu şartlar gereği bu eğitim ihtiyacı yüz yüze karşılanamayacağından uzaktan eğitim çalışmalarının başlatılmasına karar verildi. Bu karardan sonra ihale yoluyla uzaktan eğitim içerikleri geliştirilmeye başlandığında; her firmanın ayrı içerikler geliştirdiği ve bunların hepsinin ancak firmanın geliştirdiği Öğrenme Yönetim Sisteminde (ÖYS) çalıştığı görülmüştür. Bu durumun içinden çıkılması zor bir ÖYS kargaşası yaratması nedeniyle zamanın Savunma Bakanı ABD Başkanının da katıldığı bir konferans düzenleyerek, ilgili tüm kurum, üniversite ve firmaları bir araya getirmiştir. Bu konferans sonunda ÖYS'lerine asgari müştereklerde birleşecek bir standart getirme kararı alınmıştır. Bu karar sonucunda toplanan ADL inisiyatifi ile bir çalışma grubu kurulmuş ve geliştirilen standartlara paylaşılabilmesi ve referans oluşturması maksadı da dikkate alınarak paylaşılabilir içerik nesneleri referans modeline SCORM adı verilmiştir (http://tr.wikipedia.org).

1997 yılında Amerika Savunma Bakanlığı tarafından kurulan ADL organizasyonuna, federal ve özel kurumlara önderlik etmesi ve eğitim ihtiyaçlarına destek olması amacıyla kullanılacak teknoloji tabanlı eğitime yönelik standartlar geliştirmesi görevleri verilmiş ve ilk geliştirme laboratuarları da bizzat savunma bakanlığı tarafından kurulmuştur. Daha sonra bu organizasyona, İngiltere ve Kanada basta olmak üzere pek çok uluslar arası organizasyonla birlikte üniversiteler de akademik olarak destek vermeye başlamıştır.

SCORMBu çalışmaların sonucu olarak 2000 yılının ocak ayında ilk SCORM sürümü olan SCORM 1.0 piyasaya sürülmüştür. Daha sonra bunu 1.1 ve 1.2 sürümleri izlemiştir. En sonunda Ocak 2004 yılında isimlendirmede ufak bir değişiklikle SCORM 2004 piyasaya sürülmüştür.

Halen SCORM 2004 V.3 sürümü bulunan bir içerik yönetimi standardıdır. SCORM standartları içeriğin öğretilebilir özellikleri ile değil, yayımı ile ilgilenmektedir. SCORM standartları; e-öğrenme içeriklerinin birlikte çalışılabilirlik, yeniden kullanılabilirlik, yönetilebilirlik, ulaşılabilirlik, devamlılık, ölçeklenebilirlik, sıralama ve dolaşım özellikleri üzerine getirilen standartlardan oluşmaktadır. SCORM, içeriklerin çalışması için bir iskelet oluşturur. Bu içerikte aşağıdaki tanımlar bulunur:

1. Kalıcılık (Durability):İçerik, maliyetini karşılayabilmesi için tutarlı olduğu sürece kalıcı olmalıdır.
2. Taşınabilirlik (Portability):İçerik bir sistemden başka bir SCORM destekli sisteme taşınabilmelidir.
3. Tekrar Kullanılabilirlik (Reusablity):İçerik tekrar tekrar kullanılabilir olmalıdır. Modüller farklı şekillerde düzenlenebilir olmalıdır.
4. Çok yüzlülük (Interoperablity):İçerik bir sistemden başka bir sisteme taşındığında da çalışıyor olmalı.
5. Erişilebilirlik (Accessiblity):İçerik, içerik kütüphanesinden erişilebilir olmalıdır. Bu da belirli metadataların içerik paketine eklenme zorunluluğunu getirir.
SCORM ders içeriğinin yayınlanması, öğrenim sürecinin takibi, içerikte kullanılan ders materyallerinin ne sıra ile verileceğini belirler, öğrenci hakkında rapor tutar.

SCORMSCORM paketi halinde hazırlanmış bir ders içeriği SCORM kullanan her platformda aynı şekilde çalışır ve aynı sonuçları verir. Ders içeriğini paylaşılabilir, taşınabilir ve tekrar kullanılabilir kılar. SCORM kullanılarak yapılmış ders içerikleri tek bir havuzda toplanabilir, sınıflandırılabilir ve isteyen herkes bu veri havuzundan yararlanabilir. SCORM üç bileşenden oluşmaktadır. Bu bileşenler SCORM olarak paketlenmiş ders içeriğinin bu standardı kullanabilen tüm platformlarda kullanılabilmesini sağlar. Bu bileşenler sırasıyla;
a)İçerik Paketleme Modeli (Content Aggregation Model).
b) Sıralama ve Dolaşım (Sequencing and Navigation).
c) Çalışma Zamanı Ortamı (Run-Time Environment)’dır.
Şimdi bunları kısaca açıklayalım.

a) İçerik Paketleme Modeli
Ders içeriğinin uygun şekilde paketlenmesi ve Farklı LMS platformlarında herhangi bir düzenleme gerektirmeden çalışabilmesini sağlar. İçeriğin LMS’e nasıl aktarılması gerektiğini belirler.

b) Sıralama ve Dolaşım
Ders içeriğinin organizasyonunu sağlar. İçeriğin ne sıra ile verileceğini belirler. Böylelikle bir aktivite ağacı oluşturur. İçeriğin takibi bu ağacın yapısına göre olur.

c) Çalışma Zamanı Ortamı
LMS’in paylaşılabilir bir içerik nesnesini nasıl çalıştıracağını ve çalıştırırken nasıl iletişim kuracağını tanımlar. LMS’in bir içerik nesnesi içerisinde gezinirken kullanıcının neler yaptığını izleyebilmesi için, içerik nesnesinin LMS’e bir dizi rapor göndermesi gerekir. Yani, içerik nesnesi ile LMS arasında çift yönlü bir iletişim söz konusudur. Bu iletişim SCORM API (Application Programming Interface) ile sağlanır(Bayram vd., 2009).

SCORM standardına göre hazırlanmış bir ders içeriği tüm bu özellikleri içinde barındırır. SCORM paketi haline getirilen ders içeriği başka LMS programlarında da kullanılabilir, bir veri havuzunda depolanabilir ve gerektiği zaman tekrar tekrar kullanılabilir. Ders içeriğinin tasarlanması uzun ve zahmetli bir iştir. Ders materyalinin seçimi ve sunulabilir hale getirilmesi, konuların veriliş sırası, sınavların uygulanması ve başarı düzeyinin ölçülmesi eğitimcinin ana problemidir. Tasarlanan içerik, sanal ortamda ve bir SCORM ders olarak sunulmak istendiğinde içeriğin buna uygun bir formatta hazırlanması sorunu ortaya çıkar. Bu sorunun üstesinden gelmek ve eğitimcinin üzerindeki yükü hafifletmek amacıyla çeşitli SCORM editör programları yazılmıştır. Bu editörlerden birini kullanan eğitimcinin yapması gereken tek şey, topladığı ders materyalini editörü kullanarak ders sunumuna uygun şekilde biçimlendirmektir. Ders tasarlandıktan sonra tek bir tuşa basılarak içerik SCORM paketi haline getirilir. Bu paket artık ortamdan bağımsız bir yapıya sahip olduğundan SCORM destekleyen herhangi bir LMS programında başarıyla çalıştırılabilir, istenilen yerde depolanarak bir içerik havuzu ya da ambarı oluşturulabilir ve bu içerik ambarındaki paketler tekrar tekrar kullanılabilir. En önemlisi başkaları ile paylaşılabilir. Piyasada bu işi yapan pek çok SCORM editörü bulunmaktadır. eXeLearning, ADOBE CAPTIVATE, RELOAD, Deltalearn, bunlardan bazılarıdır. Bir sonraki bölümde ücretsiz bir SCORM editörü olan eXe Learning ile bir içerik paketinin hazırlanması üzerinde durulacaktır.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Turgut ARSLAN
Açık Kaynak Kodlu LMS Programlarının Yerel Ağ Üzerinde Uygulanması, Seminer, Danışman: Doç.Dr. Seyfettin Dalgıç
Trakya Üniversitesi 2010
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Bu yazıdaki kaynaklar:

Bayram, F., İbili, E., Hakkari, F., Kantar, M. ve Doğan, M., 2009, E-Üniversite: SCORM Uyumlu Modüler Öğrenim Yönetim Sistemlerinin Yükseköğretimde Kullanımı. Akademik Bilişim’09 -XI. Akademik Bilişim Konferansı Bildirileri, 11-13 Şubat 2009 Harran Üniversitesi, Şanlıurfa.

http://tr.wikipedia.org

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Açık Kaynak Kodlu LMS Yazılımları

Açık kaynak kodlu yazılım, kullanıcısının program kodlarına erişebilme, onları düzenleme, değiştirme haklarına sahip olduğu yazılım çeşididir. Bu çeşit yazılımlara ‘Özgür Yazılım’ denmektedir. Özgür yazılım, özgürlükleri korumaya yönelik bir akımın adıdır. Özgür yazılım ücretsiz olmak zorunda değildir. Bu yanlış anlaşılma, İngilizce'deki free sözcüğünün bedava ve özgür olmak üzere iki karşılığı olmasından kaynaklanmaktadır (http://wiki.linux-sevenler.org)

Özgür yazılımlar ücretsiz de dağıtılabilirler, pek çoğu da bu şekilde dağıtılmaktadır. Fakat bir yazılımı özgür yapan şey, kaynak kodlarının kullanıcıya verilmesi, kullanıcının bu kaynak kodlarını başkaları ile paylaşımının engellenmemesi ve yazılımın kaynak kodlarında istenirse değişiklik yapabilme özgürlüğünün kullanıcıya tanınmasıdır(http://wiki.linux-sevenler.org).

GNUÜretilen bir programın özgür yazılım olabilmesi için öncelikle Genel Kamu Lisansı ile lisanslanması gerekir. GPL birçok yerde kullanılan ücretsiz yazılım lisansıdır ve özgün hali Richard Stallman tarafından GNU projesi için yazılmıştır. Üçüncü ve son sürüm ise Richard Stallman'ın yöneticisi olduğu Özgür Yazılım Vakfı (FSF), Eben Moglen ve Yazılım Özgürlüğü Hukuk Merkezi tarafından kaleme alındı ve özgür yazılım ortamının çeşitli itiraz ve katkılarıyla son şekli verildi(http://tr.wikipedia.org).

Bu lisansın güncel sürümü (GPLv3), Özgür Yazılım Vakfı (FSF) tarafından 29.07.2007 tarihinde yayınlandı. GNU Kısıtlı Genel Kamu Lisansı yani LGPL ise GPL’nin bazı yazılım kütüphaneleri için yazılmış sürümüdür Copyleft esaslı lisansların en güçlü ve en yaygın örneği olan GNU GPL günümüzde milyonlarca yazılım bileşeni tarafından kullanılmaktadır(http://tr.wikipedia.org).
pardus_linux
Özgür yazılımlara verilen bu lisansın bazı özellikleri vardır. Açık kaynak kodlu yazılımların kullanıcılarına sundukları temel özgürlükleri belirler. GPL’nin dört temel özgürlüğü vardır. Özgür Yazılım Vakfı (FSF) tarafından kaleme alınan GNU Genel Kamu Lisansı bu dört temel özgürlüğü güvence altına almayı amaçlar. Bu bunlar sırasıyla;
i) Programı sınırsız kullanma özgürlüğü.
ii) Programın nasıl çalıştığını inceleme ve amaçlara uygun değiştirme özgürlüğü.
iii) Programın kopyalarını sınırsız dağıtma özgürlüğü.
iv) Programın değiştirilmiş halini dağıtma özgürlüğüdür.

Açık kaynak kodlu LMS programları için de aynı durum söz konusudur. Maliyetleri düşüren, sınırsız kullanım ve geliştirme olanaklarını birlikte sunan açık kaynak kodlu yazılımlar, uzaktan eğitim çalışmalarının özgürce yapılması ve geliştirilebilmesi için gerekli teknik altyapının oluşmasını sağlamıştır. Açık kaynak kodlu yazılımların sürekli gelişen, özgür ve yeni fikirlere açık yapısından yararlanılarak birbirinden farklı pek çok LMS programı geliştirilmiştir. Açık kaynak kodlu olmaları, ve özgür yazılımın sunduğu sınırsız geliştirme olanakları, LMS yazılımlarının üniversite düzeyindeki eğitim kurumları bünyesinde uygulama alanları bulmalarını sağlamıştır. Bu uygulamalar sonucunda açı kaynak kodlu LMS programları büyük bir ilerleme göstermiş ticari LMS versiyonları ile boy ölçüşecek düzeye gelmiştir. Bunlar arasında Moodle, Dokeos, OLAT, dotLRN, ATutor akla ilk gelenlerdir.

moodleBu yazılımların hemen hepsi benzer hizmetler vermektedirler. Öğrenci, öğretmen ve personel bilgilerinin kaydı, derslerin planlanması ve uygulanması, sınavların yapılması gibi konularla ilgili çeşitli çözümler sunmaktadırlar. LMS programlarının sunduğu bu hizmetler pek çoğu için birbirine benzese de sıra ders içeriği hazırlamaya geldiği zaman LMS’ler arasında olan bazı farklardan dolayı zorluklar ortaya çıkmaktadır. Bir LMS’de hazırlanan ders içeriği farklı bir LMS programında denenmek istendiğinde ya da aynı LMS türündeki başka bir platforma taşınmak istendiğinde istenilen sonuç alınamamaktadır. İlgili ders içeriği başka bir ortamda çalışmamakta sadece hazırlandığı ortamda çalışmaktadır. Diğer ortamlarda çalıştırabilmek için ders içeriğinin o ortamlarda da ayrıca hazırlanması gerekir. Dersin hazırlanmasında kullanılan materyaller aynı olsa bile bu durum değişmez. Ayrıca hazırda bulunan ve kullanılan ders içeriği içinde değişiklikler yapmak istediğimizde de yine pek çok şey baştan üretilmek zorunda kalınabilir. Bu durum zaman kaybı ve fazladan emek harcamak demektir.

Bazı LMS programları bu konuda eğitimciye/tasarımcıya yardımcı olsalar da yine de yeterince esneklik sağlanamamaktadır. Ayrıca bir yıl kullanılan ders içeriği bir sonraki yıl tekrar kullanılmak istendiğinde yine benzer sorunlar ortaya çıkmaktadır. Bu durumun önüne geçmek, ders içeriklerinin başka platformlarda kullanılabilir kılmak, bir kez kullanılan ders içeriğini yeniden kullanılabilir kılmak için birtakım standartlar geliştirilmiştir. Bunların başında SCORM standardı gelmektedir. Gelecek bölümde SCORM standardı ayrıntılı olarak ele alınacaktır.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Turgut ARSLAN
Açık Kaynak Kodlu LMS Programlarının Yerel Ağ Üzerinde Uygulanması, Seminer, Danışman: Doç.Dr. Seyfettin Dalgıç
Trakya Üniversitesi 2010
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Bu yazıdaki kaynaklar:

http://wiki.linux-sevenler.org
http://tr.wikipedia.org

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Öğrenme Yönetim Sistemi (Learning Management System-LMS)

e-öğrenme/uzaktan eğitim kavramlarının geliştirilmesi ile eğitim tek bir yerle (okulla) sınırlı olmaktan kurtarılmıştır. Böylelikle eğitim almak isteyen ama çeşitli nedenlerden dolayı (sağlık sorunları, yoğun iş hayatı, uzak mesafeler vs.) eğitim kurumuna devam edemeyen insanlar ile daha geniş bir kitleye eğitim vermek isteyen ama yüksek maliyetler yüzünden (eğitim verilecek yere yapılması gereken binalar, bu binalarda çalıştırılacak personelin giderleri, vs.)bunu gerçekleştiremeyen eğitimciler ve eğitim kurumları için alternatif bir eğitim öğretim olanağı sunulmuştur. Geliştirilen yeni teknolojiler ile sanal ortamda bir okulun verebileceği kalitede, hızlı ve verimli eğitim alınabilmektedir. Bilgisayar teknolojisiyle sanal ortama taşınan okul, ders içerikleri ile birlikte çok önemli bir sorunu da yanında getirir. Öğrencilerin kayıt işlemleri, onlara ait bilgilerin saklanması, derslerin ne sıra ile verileceği, sınavların nasıl yapılacağı ve değerlendirileceği, derse katılımın nasıl takip edileceği, derslerini sanal ortama taşımak isteyen bir eğitimcinin veya eğitim kurumunun üstesinden gelmesi gereken sorunlardır. Bu sorunları aşmak için programcılar, tüm dünyada Öğrenme Yönetim Sistemi (LMS) olarak anılan yazılımları geliştirmişlerdir.

Öğrenme Yönetim Sistemi eğitim amaçlı hazırlanmış bir ders içeriğinin sanal ortamda öğrencilere verilmesini sağlayan, öğrencilerin derse devam durumu, başarı düzeyi gibi konularla ilgili istatistik tutan yönetim yazılımlarıdır. Bu yazılımlar web sayfası şeklinde dizayn edilmişlerdir. Sisteme ulaşmak isteyen bir öğrencinin yapması gereken tek şey bilgisayarını açıp web tarayıcısına ilgili sayfanın internet adresini girmektir. Aynı durum eğitmen ve site yöneticileri için de geçerlidir. Bu açıdan hem öğretmenler hem de öğrenciler için çok büyük kolaylık sağlarlar.

LMS’lerin temel amacı, öğrenim/öğretim programlarının yönetimini kolaylaştırmaktır. LMS’ler, öğrencilere öğrenim gelişimini planlamak, arkadaşlarıyla iletişim kurmak ve birlikte çalışmayı sağlayarak yardımcı olurken yöneticiler için kurumsal olarak hedeflenen öğrenime ulaşmak için müfredatları ve ders programlarını sağlamak, plan, etkinlik gibi bilgilerle ders materyalini öğrencilere ulaştırmak, öğrenci katılımını izlemek, analiz etmek ve raporlamakta yardımcı olmaktadır(Bayram vd., 2009).

LMS’ler tüm bu işleri yapabilecek pek çok özellikle donatılmıştır. Hepsinin kendine göre bir veri bankası bulunur. Öğrenci, öğretmen ve dersler ile ilgili bilgiler burada tutulur. Kullanıcıların karşılıklı iletişim kurabilecekleri forum sayfaları, bazılarında görüntülü iletişim olanağı, video ve ses dosyalarını kullanabilme olanağı, sınavların uygulanmasını kolaylaştıran sınav modülleri, öğrenci durumunu gösteren istatistiksel grafik üniteleri, anket programları ve daha pek çok özellik ile birlikte okuldan farksızdır.

Böyle bir sistemi kurmak ve çalıştırmak istendiğinde iki ayrı seçenekle karşılaşılır. Bunlardan ilki lisans ücretini ödeyerek satın alınacak bir LMS çözümüdür. Burada sistem ile ilgili her şey üretici firma tarafından karşılanır. Kullanıcıya da sadece sistemi kendi amaçları doğrultusunda kullanmak düşer. Bunun haricinde kullanıcıların programla ilgili yapabilecekleri değişiklikler üretici firmanın izin verdiği sınırların dışına çıkamaz. Ayrıca yapılacak güncellemeler ya da sisteme eklenmek istenen özellikler için de ekstra ücret ödenmesi gerekebilir. İkinci seçenek ise açık kaynak kodlu LMS programlarını kullanmaktır. Bu programlar internetten ücretsiz olarak temin edilebilirler. Verdikleri hizmet, ticari amaçlı programlarla aynıdır. Ancak bu tür yazılımlar önemli bir farkla ticari olan LMS’lerden ayrılır. Açık kaynak kodlu yazılımlarda kullanıcılar program kodlarına istedikleri gibi müdahale etme, değiştirme ve geliştirme olanağına sahiptirler. Ayrıca bu tarz programların geniş bir geliştirici kitlesi olduğu için sürekli ve ücretsiz güncelleme olanağı bulunmaktadır. Bundan dolayı açık kaynak kodlu LMS’ler her geçen gün daha çok kullanılmakta ve önemi artmaktadır.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Turgut ARSLAN
Açık Kaynak Kodlu LMS Programlarının Yerel Ağ Üzerinde Uygulanması, Seminer, Danışman: Doç.Dr. Seyfettin Dalgıç
Trakya Üniversitesi 2010
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Bu yazıdaki kaynaklar:

Bayram, F., İbili, E., Hakkari, F., Kantar, M. ve Doğan, M., 2009, E-Üniversite: SCORM Uyumlu Modüler Öğrenim Yönetim Sistemlerinin Yükseköğretimde Kullanımı. Akademik Bilişim’09 -XI. Akademik Bilişim Konferansı Bildirileri, 11-13 Şubat 2009 Harran Üniversitesi, Şanlıurfa.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

18 Eylül 2010 Cumartesi

Uzaktan Eğitim

İçinde bulunduğumuz çağda, bir toplumun, uluslar arası alandaki yerini ve etkinliğini belirleyen en önemli faktör, bireylerinin sahip olduğu eğitim düzeyidir. Günümüzde “gelişmiş ülkeler” olarak nitelendirilen devletlerin ortak özelliği, iyi eğitim almış insanlardan oluşan bir tabana sahip olmalarıdır. Bu taban, onların nitelikli işgücü kaynağını oluşturur. Bu ise, düşünce, sanat, bilim, teknoloji ve ekonomi alanlarında gelişimin sürekliliğini sağlar.

Gelişmek isteyen bir toplumun bireylerini eğitmesi şarttır. Gelişmiş ülkeler tarih boyunca bu konu üzerinde titizlikle ile durmuşlar, sadece insanlarına eğitim vermekle kalmayıp, eğitim kalitesini ve olanaklarını da sürekli arttırmaya çalışmışlardır. Yüzyıllar boyunca uygulanan klasik eğitimi (okuldaki sınıflarda verilen dersler) gelişen teknolojiden de faydalanarak devamlı desteklemişlerdir. Bu gelişim uzun bir süreç içinde gerçekleşmiştir. Günümüz toplumu, tarım çağından endüstri çağına kadar birçok büyük değişiklikten geçmiş ve “bilgi çağı” olarak nitelendirilen döneme girmiştir (Reigeluth,1995).
Bilginin paylaşımı ve insanlara ulaştırılması ile ilgili ilk gelişme matbaanın icadı ile yaşandı. Bu makine, kitapların kolay ve hızlı bir şekilde çoğaltılmasını sağladı. Kitapların bol ve ucuz oluşu insanların bilgiye ulaşmasını hızlandırdı. Yine matbaanın icadı ile gazete, dergi gibi sürekli yayınlar toplum hayatına girdi. Bilginin herkese ulaşmasını ve iletişimin artmasını sağladı. Bu bağlamda matbaa makinelerinin icadı o günden bu güne kadar alınan yolun ilk adımı oldu. ilk matbaa

Bugün bilgisayarın ve internet teknolojilerinin geliştirilmesi ve günlük hayatta kullanılması toplum üstünde matbaa makinesinin yaptığı etkiyi tekrarladı. İnsanlık önüne yeni bir çağ açtı. Şu an bilgi çağını yaşamaktayız. Bilgi ve iletişimi, hız ve kapasite bakımından akıl almaz boyutlara ulaştıran, insanları dünya çapında birbirine bağlayan internet artık hayatımızın vazgeçilmezi olmuştur. Bilgisayar ve internet teknolojilerinden devlet kurumları ve özel şirketler de faydalanmaktadırlar. Artık pek çok şeyin internetten yapılır hale geldiği görülmektedir.

Tüm bunlardan eğitim sektörü de etkilenmiştir. Çeşitli üniversiteler ve diğer eğitim kurumları resmi yazışmaları, duyuruları internet üzerinden yapmaya başlamışlar, sadece yazışma ile kalmayıp bilimsel konferans ve diğer akademik çalışmalarını da internet üzerine taşımışlardır. İnternet teknolojileri, yıllardan beri uygulanmakta olan uzaktan eğitim sistemini de etkilemiş ve sunduğu yeni olanaklar sayesinde bu sistem önünde yeni ufuklar açmıştır. e-öğrenme adı verilen yeni bir kavram ortaya çıkmıştır. Artık insanlar internet aracılığıyla, evlerinden ayrılmadan istedikleri eğitimi alma olanağına kavuşmuşlardır.
Uzaktan eğitimin internet üzerinden yapılmaya başlanması, öğretmen, öğrenci ve ders materyalinin bir araya getirilerek eğitimin yapılmasını sağlayan sanal ortamların tasalanmasını zorunlu kılmıştır. Bu amaçla çeşitli programlar yazılmıştır. Bu programlar Öğrenme Yönetim Sistemleri (LMS-Learning Management Systems) ortak adıyla anılmaktadır. Bu programların pek çok çeşidi bulunmaktadır. Bazıları ticari amaçlı olup lisans ücreti ödemek şartı ile kullanılabilir. Bununla birlikte ticari amaç gütmeyen, ücretsiz açık kaynak kodlu LMS yazılımları da bulunmaktadır. Özellikle açık kaynak kodlu yazılımlar üniversiteler için ayrı bir öneme sahiptir. Uzaktan eğitimin/e-öğrenmenin geleneksel öğrenme ortamlarına göre en büyük avantajı olan maliyet, açık kaynak kodlu yazılımların diğer artıları ile birlikte büyük ölçüde ortadan kalkmaktadır. e-öğrenmenin hızla gelişimi için açık kaynak kodlu yazılım kullanımının yaygınlaşması eğitsel kalitenin ve öğretim araçlarının gelişimini sağlamış ve bundan sonra da sağlayacaktır (Aydın ve Biroğul, 2008).

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Turgut ARSLAN
Açık Kaynak Kodlu LMS Programlarının Yerel Ağ Üzerinde Uygulanması, Seminer, Danışman: Doç.Dr. Seyfettin Dalgıç
Trakya Üniversitesi 2010
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Bu yazıdaki kaynaklar:

Aydın, C.Ç. ve Biroğul, S., 2008, E-Öğrenmede Açık Kaynak Kodlu Öğretim Yönetim Sistemleri ve Moodle. Bilişim Teknolojileri Dergisi, Cilt:1, Sayı: 2, Mayıs 2008.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Reigeluth, M.C. (1995). Educational Systems Development and Its Relationship to ISD, In Anglin G.J. (Eds.), Instructional Technology Past Present, and Future. Libraries Unlimited, Inc, Colorado.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

17 Eylül 2010 Cuma

Yakut Gibi Çay


Yakut gibi çay, tavşan kanı değil bir bardak yakut kıvamında çay... İşsizlik, parasızlık, günlük hayatın sıkıntıları, bir türlü bitiremediğim tez, sorun üstüne sorun sorun üstüne sorun. Tüm bu sıkıntılardan kurtulmanın en iyi yolu hepsinin üstüne akşamları içtiğim bir bardak yakut rengi çayda saklı. Hem de ince bellide...
Tavşan kanı çay
Daha ilk bardağı yudumlamadan kokusuyla kendimden geçiyorum, tüm kaslarım gevşiyor. Sanki koca gün boyunca sıkılan ben değilim. Dünyadan yana hiç derdim yokmuş gibi, dünyaya dair ne kadar derdim varsa çayın dumanına katılmış onunla birlikte uçup gidiyor. Hele bir de içine bergamot katmışsan... Ben iki kaşık çaya yarım kaşık bergamot katarım. Onun keyfine diyecek yok. Akşam yemeği üstüne dünyadan yana tek sefam budur benim. İnce bellide çayımı yudumluyorum zevkten sarhoş olmuş vaziyet bön bön televizyona bakıyorm. Kavak yelleri diye bir dizi oynuyor.Kavak YelleriAklımda kalan son dert tasa zerreciklerini de televizyona bakarken uçuruyorum. Boşalıyor kafam. Bir grup gencin sorunlarını izlerken televizyonda, kendi dertlerimi tümden unutuyorum. Sanki ben yaşamıyorum artık onlar yaşıyor ben de izliyorum. Bir sezon boyunca başlarına ne çok şey geliyor. Ne çok macera yaşıyorlar. Hepsinden de bir şekilde kurtulmayı başarıyorlar. Tabii senarist onlardan yana. Ana karakterlere dokunmak yok! Onlar ölseler bile senaryo çevrilir geri gelirler. Benim senarist kimden yana acaba? Onu bir türlü çözemedim. Neyse çözmebilmemin imkanı da yok zaten. Fizik sorusu değil ya bu hayat!...
pelin-karahan
Aslı diye bir karakter var; "doktor hanım". Gözüm ona takılıyor sürekli. Zaten iyice gevşemişim; sarhoş olmuşum o mavi gözleri görünce öylece kendimden geçiyorum; iç geçiriyorum. Kocaman kocaman açıyor onları. Şaşkın şakın da bakıyor...O sahneleri direkt kadrajın ortasına alıyorlar. Herşeyin ortasında mavi mavi parlayan ışıl ışıl gözler... Sanki önce gözleri yaratılmış da yüzü sonradan tasarlanmış gibi... Memleketten gelen cevizleri hacamat edip çaya katık yapıyorum. Kalori duvarı diye birşey varsa şayet; çok şekerli çay yanında bolca ceviz ile bu akşam o duvarı kafalayıp duruyorum. Kendimden geçmişim; delicesine tıkınıyorum. Aklım başka yerde ruhum başka yerde, bedenim başka yerde... Biri "sorunlar var çözülecek" diyor (bu aklım oluyor) ruhum yetişiyor imdadıma kaçtığı yerden. "Boş ver!" diyor "olacak olan ne ise olsun! bırak taşları düşsünler düşecekleri yerlere!" Bedenim kayıtsız, sadece cevizleri tüketip çay içmekle meşgul. Benliğim ortada kalmış; aklımı, ruhumu, bedenimi toplama çabasında. İşin en ilginç yanı içimde bu kadar çok şey olmasına; tüm esen bu fırtınaya bu garip savaşa rağmen, dış görünüşüm dizi izleyen otuzuna merdiven dayamış garip bir adam. Sakin sakin çay içiyor, sizi izliyor. Şimdi bana sorabilirsiniz: Hani tüm dertlerini unutmuştun, nooldu? Bilmiyoum... Bir tarafım hala onlarla boğuşuyor bir tarafım hayatından memnun.YakutYakut rengi çayın zevkinde buluyorum teselliyi. Ama aklım, ruhum, bedenim, bu kargaşa... Düşününce hepten zehir ediyorlar yediğimi bana. Üç kuruşluk keyfim var onu da tasalarla bilenmiş düşüncelere kurban ediyorum sonra yazmak geliyor içimden. Diyorum ki "neden olmasın, neden yazmayayım?" Yazmak da bir çeşit dertleşme yolu değil mi? Kimseye anlatamıyorsan ya da anlatacak kimsen kalmadıysa yaz. Yazdıklarınla ışık tut karanlık dünyana. Dertlerin yarasa olmuşlar benliğinin en derin mağaralarında yer edinmişler. Oradan ciyak ciyak bağırıyorlar. Işık tut onlara. Kaçışsınlar oradan. Çıksınlar gitsinler içimden. Di mi?... Di!... O zaman yaz!... En iyisi yaz. Hiç olmazsa kendinle konuşmaktan iyidir. En azından delidir demezler senin için.