Açık Kaynak Kodlu LMS Yazılımları

Açık kaynak kodlu yazılım, kullanıcısının program kodlarına erişebilme, onları düzenleme, değiştirme haklarına sahip olduğu yazılım çeşididir. Bu çeşit yazılımlara ‘Özgür Yazılım’ denmektedir. Özgür yazılım, özgürlükleri korumaya yönelik bir akımın adıdır. Özgür yazılım ücretsiz olmak zorunda değildir. Bu yanlış anlaşılma, İngilizce'deki free sözcüğünün bedava ve özgür olmak üzere iki karşılığı olmasından kaynaklanmaktadır (http://wiki.linux-sevenler.org)

Özgür yazılımlar ücretsiz de dağıtılabilirler, pek çoğu da bu şekilde dağıtılmaktadır. Fakat bir yazılımı özgür yapan şey, kaynak kodlarının kullanıcıya verilmesi, kullanıcının bu kaynak kodlarını başkaları ile paylaşımının engellenmemesi ve yazılımın kaynak kodlarında istenirse değişiklik yapabilme özgürlüğünün kullanıcıya tanınmasıdır(http://wiki.linux-sevenler.org).

Üretilen bir programın özgür yazılım olabilmesi için öncelikle Genel Kamu Lisansı ile lisanslanması gerekir. GPL birçok yerde kullanılan ücretsiz yazılım lisansıdır ve özgün hali Richard Stallman tarafından GNU projesi için yazılmıştır. Üçüncü ve son sürüm ise Richard Stallman'ın yöneticisi olduğu Özgür Yazılım Vakfı (FSF), Eben Moglen ve Yazılım Özgürlüğü Hukuk Merkezi tarafından kaleme alındı ve özgür yazılım ortamının çeşitli itiraz ve katkılarıyla son şekli verildi(http://tr.wikipedia.org).

Bu lisansın güncel sürümü (GPLv3), Özgür Yazılım Vakfı (FSF) tarafından 29.07.2007 tarihinde yayınlandı. GNU Kısıtlı Genel Kamu Lisansı yani LGPL ise GPL’nin bazı yazılım kütüphaneleri için yazılmış sürümüdür Copyleft esaslı lisansların en güçlü ve en yaygın örneği olan GNU GPL günümüzde milyonlarca yazılım bileşeni tarafından kullanılmaktadır(http://tr.wikipedia.org).

Özgür yazılımlara verilen bu lisansın bazı özellikleri vardır. Açık kaynak kodlu yazılımların kullanıcılarına sundukları temel özgürlükleri belirler. GPL’nin dört temel özgürlüğü vardır. Özgür Yazılım Vakfı (FSF) tarafından kaleme alınan GNU Genel Kamu Lisansı bu dört temel özgürlüğü güvence altına almayı amaçlar. Bu bunlar sırasıyla;
i) Programı sınırsız kullanma özgürlüğü.
ii) Programın nasıl çalıştığını inceleme ve amaçlara uygun değiştirme özgürlüğü.
iii) Programın kopyalarını sınırsız dağıtma özgürlüğü.
iv) Programın değiştirilmiş halini dağıtma özgürlüğüdür.

Açık kaynak kodlu LMS programları için de aynı durum söz konusudur. Maliyetleri düşüren, sınırsız kullanım ve geliştirme olanaklarını birlikte sunan açık kaynak kodlu yazılımlar, uzaktan eğitim çalışmalarının özgürce yapılması ve geliştirilebilmesi için gerekli teknik altyapının oluşmasını sağlamıştır. Açık kaynak kodlu yazılımların sürekli gelişen, özgür ve yeni fikirlere açık yapısından yararlanılarak birbirinden farklı pek çok LMS programı geliştirilmiştir. Açık kaynak kodlu olmaları, ve özgür yazılımın sunduğu sınırsız geliştirme olanakları, LMS yazılımlarının üniversite düzeyindeki eğitim kurumları bünyesinde uygulama alanları bulmalarını sağlamıştır. Bu uygulamalar sonucunda açı kaynak kodlu LMS programları büyük bir ilerleme göstermiş ticari LMS versiyonları ile boy ölçüşecek düzeye gelmiştir. Bunlar arasında Moodle, Dokeos, OLAT, dotLRN, ATutor akla ilk gelenlerdir.

Bu yazılımların hemen hepsi benzer hizmetler vermektedirler. Öğrenci, öğretmen ve personel bilgilerinin kaydı, derslerin planlanması ve uygulanması, sınavların yapılması gibi konularla ilgili çeşitli çözümler sunmaktadırlar. LMS programlarının sunduğu bu hizmetler pek çoğu için birbirine benzese de sıra ders içeriği hazırlamaya geldiği zaman LMS’ler arasında olan bazı farklardan dolayı zorluklar ortaya çıkmaktadır. Bir LMS’de hazırlanan ders içeriği farklı bir LMS programında denenmek istendiğinde ya da aynı LMS türündeki başka bir platforma taşınmak istendiğinde istenilen sonuç alınamamaktadır. İlgili ders içeriği başka bir ortamda çalışmamakta sadece hazırlandığı ortamda çalışmaktadır. Diğer ortamlarda çalıştırabilmek için ders içeriğinin o ortamlarda da ayrıca hazırlanması gerekir. Dersin hazırlanmasında kullanılan materyaller aynı olsa bile bu durum değişmez. Ayrıca hazırda bulunan ve kullanılan ders içeriği içinde değişiklikler yapmak istediğimizde de yine pek çok şey baştan üretilmek zorunda kalınabilir. Bu durum zaman kaybı ve fazladan emek harcamak demektir.

Bazı LMS programları bu konuda eğitimciye/tasarımcıya yardımcı olsalar da yine de yeterince esneklik sağlanamamaktadır. Ayrıca bir yıl kullanılan ders içeriği bir sonraki yıl tekrar kullanılmak istendiğinde yine benzer sorunlar ortaya çıkmaktadır. Bu durumun önüne geçmek, ders içeriklerinin başka platformlarda kullanılabilir kılmak, bir kez kullanılan ders içeriğini yeniden kullanılabilir kılmak için birtakım standartlar geliştirilmiştir. Bunların başında SCORM standardı gelmektedir. Gelecek bölümde SCORM standardı ayrıntılı olarak ele alınacaktır.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Turgut ARSLAN
Açık Kaynak Kodlu LMS Programlarının Yerel Ağ Üzerinde Uygulanması, Seminer, Danışman: Doç.Dr. Seyfettin Dalgıç
Trakya Üniversitesi 2010
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Bu yazıdaki kaynaklar:

http://wiki.linux-sevenler.org
http://tr.wikipedia.org

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Öğrenme Yönetim Sistemi (Learning Management System-LMS)

e-öğrenme/uzaktan eğitim kavramlarının geliştirilmesi ile eğitim tek bir yerle (okulla) sınırlı olmaktan kurtarılmıştır. Böylelikle eğitim almak isteyen ama çeşitli nedenlerden dolayı (sağlık sorunları, yoğun iş hayatı, uzak mesafeler vs.) eğitim kurumuna devam edemeyen insanlar ile daha geniş bir kitleye eğitim vermek isteyen ama yüksek maliyetler yüzünden (eğitim verilecek yere yapılması gereken binalar, bu binalarda çalıştırılacak personelin giderleri, vs.)bunu gerçekleştiremeyen eğitimciler ve eğitim kurumları için alternatif bir eğitim öğretim olanağı sunulmuştur. Geliştirilen yeni teknolojiler ile sanal ortamda bir okulun verebileceği kalitede, hızlı ve verimli eğitim alınabilmektedir. Bilgisayar teknolojisiyle sanal ortama taşınan okul, ders içerikleri ile birlikte çok önemli bir sorunu da yanında getirir. Öğrencilerin kayıt işlemleri, onlara ait bilgilerin saklanması, derslerin ne sıra ile verileceği, sınavların nasıl yapılacağı ve değerlendirileceği, derse katılımın nasıl takip edileceği, derslerini sanal ortama taşımak isteyen bir eğitimcinin veya eğitim kurumunun üstesinden gelmesi gereken sorunlardır. Bu sorunları aşmak için programcılar, tüm dünyada Öğrenme Yönetim Sistemi (LMS) olarak anılan yazılımları geliştirmişlerdir.

Öğrenme Yönetim Sistemi eğitim amaçlı hazırlanmış bir ders içeriğinin sanal ortamda öğrencilere verilmesini sağlayan, öğrencilerin derse devam durumu, başarı düzeyi gibi konularla ilgili istatistik tutan yönetim yazılımlarıdır. Bu yazılımlar web sayfası şeklinde dizayn edilmişlerdir. Sisteme ulaşmak isteyen bir öğrencinin yapması gereken tek şey bilgisayarını açıp web tarayıcısına ilgili sayfanın internet adresini girmektir. Aynı durum eğitmen ve site yöneticileri için de geçerlidir. Bu açıdan hem öğretmenler hem de öğrenciler için çok büyük kolaylık sağlarlar.

LMS’lerin temel amacı, öğrenim/öğretim programlarının yönetimini kolaylaştırmaktır. LMS’ler, öğrencilere öğrenim gelişimini planlamak, arkadaşlarıyla iletişim kurmak ve birlikte çalışmayı sağlayarak yardımcı olurken yöneticiler için kurumsal olarak hedeflenen öğrenime ulaşmak için müfredatları ve ders programlarını sağlamak, plan, etkinlik gibi bilgilerle ders materyalini öğrencilere ulaştırmak, öğrenci katılımını izlemek, analiz etmek ve raporlamakta yardımcı olmaktadır(Bayram vd., 2009).

LMS’ler tüm bu işleri yapabilecek pek çok özellikle donatılmıştır. Hepsinin kendine göre bir veri bankası bulunur. Öğrenci, öğretmen ve dersler ile ilgili bilgiler burada tutulur. Kullanıcıların karşılıklı iletişim kurabilecekleri forum sayfaları, bazılarında görüntülü iletişim olanağı, video ve ses dosyalarını kullanabilme olanağı, sınavların uygulanmasını kolaylaştıran sınav modülleri, öğrenci durumunu gösteren istatistiksel grafik üniteleri, anket programları ve daha pek çok özellik ile birlikte okuldan farksızdır.

Böyle bir sistemi kurmak ve çalıştırmak istendiğinde iki ayrı seçenekle karşılaşılır. Bunlardan ilki lisans ücretini ödeyerek satın alınacak bir LMS çözümüdür. Burada sistem ile ilgili her şey üretici firma tarafından karşılanır. Kullanıcıya da sadece sistemi kendi amaçları doğrultusunda kullanmak düşer. Bunun haricinde kullanıcıların programla ilgili yapabilecekleri değişiklikler üretici firmanın izin verdiği sınırların dışına çıkamaz. Ayrıca yapılacak güncellemeler ya da sisteme eklenmek istenen özellikler için de ekstra ücret ödenmesi gerekebilir. İkinci seçenek ise açık kaynak kodlu LMS programlarını kullanmaktır. Bu programlar internetten ücretsiz olarak temin edilebilirler. Verdikleri hizmet, ticari amaçlı programlarla aynıdır. Ancak bu tür yazılımlar önemli bir farkla ticari olan LMS’lerden ayrılır. Açık kaynak kodlu yazılımlarda kullanıcılar program kodlarına istedikleri gibi müdahale etme, değiştirme ve geliştirme olanağına sahiptirler. Ayrıca bu tarz programların geniş bir geliştirici kitlesi olduğu için sürekli ve ücretsiz güncelleme olanağı bulunmaktadır. Bundan dolayı açık kaynak kodlu LMS’ler her geçen gün daha çok kullanılmakta ve önemi artmaktadır.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Turgut ARSLAN
Açık Kaynak Kodlu LMS Programlarının Yerel Ağ Üzerinde Uygulanması, Seminer, Danışman: Doç.Dr. Seyfettin Dalgıç
Trakya Üniversitesi 2010
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Bu yazıdaki kaynaklar:

Bayram, F., İbili, E., Hakkari, F., Kantar, M. ve Doğan, M., 2009, E-Üniversite: SCORM Uyumlu Modüler Öğrenim Yönetim Sistemlerinin Yükseköğretimde Kullanımı. Akademik Bilişim’09 -XI. Akademik Bilişim Konferansı Bildirileri, 11-13 Şubat 2009 Harran Üniversitesi, Şanlıurfa.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------